Warto wiedzieć, że wieś Sąsiadka posiada swoją historię …:

Sąsiadka początkami sięga VII wieku – istniała wówczas tutaj (do wieku IX ) osada lędziańska (założona przez plemię Lędzian); z upływem czasu powstał na jej miejscu gród określany jako „Sutiejsk”. Położony na wysokim zboczu doliny rzeki stanowił ważny punkt strategiczny w paśmie tzw. Grodów Czerwieńskich.

Budowniczym grodu Sutiejsk był wielki książę ruski od 1016 roku, Jarosław Mądry (978 – 1054), syn Włodzimierza Światosłowicza. Walczył o tron kijowski z przyrodnim bratem Światopełkiem popieranym przez Bolesława Chrobrego, umocnił się ostatecznie w 1019 roku po odejściu Bolesława Chrobrego z Kijowa. W roku 1031 pomógł Bezprymowi (księciu polskiemu od 1031 roku, najstarszemu synowi Bolesława Chrobrego) zdobyć tron polski i odzyskał dla Rusi Grody Czerwieńskie, w obrębie których znajdował się także Sutiejsk.

1069 – gród Sutiejsk został zdobyty przez Bolesława Chrobrego podczas wyprawy na Kijów.

W grodzisku odnaleziono (jak dotychczas najstarsze na Zamojszczyźnie) pieczątki, pochodzące z XI wieku, należące do Dawida Igorowicza. Pieczątki, dało się zidentyfikować dzięki temu, że zawierały w swej treści imię i nazwisko ruskiego wodza, który zdobył gród podczas jednej z przygranicznych potyczek w 1097 roku.

Powieść minionych lat, której pełny tytuł brzmi: Oto powieść minionych lat, skąd wyszła ziemia ruska, kto był najpierw księciem w Kijowie i skąd ziemia ruska powstała, to według tradycji dzieło kijowskiego mnicha Nestora, stąd zamiennie nazywane Kroniką Nestora. Jest to staroruska kronika (latopis) datowana na pocz. XII wieku, do której zostały włączone napisane wcześniej (w wieku XI) teksty. W Powieści… po raz pierwszy wzmiankowany jest gród Sutiejsk.

Pierwsza wzmianka o wsi Sąsiadce pojawiła się w roku 1430 podczas dokonywania podziału dóbr rodzinnych przez braci Smogorzewskich – Latyczyńskich Bertolda i Zygmunta – Sąsiadka przypadła Zygmuntowi. Wcześniej nazwa ta występuje w źródłach arabskich z 1154 roku, gdzie obok nazw miast ruskich podana jest miejscowość ” S’ skh”, co prof. Lewicki odczytał jaki „Suteska”, albo ” Sutaska” i zidentyfikował z Sutiejskiem. Nazwa Sutiejsk z upływem czasu została przemianowana na „Sąciażka”, w roku 1430 wieś o takiej nazwie wchodziła w skład dóbr latyczyńskich. nazwa „Sąciaska” widnieje także w księgach poborowych z XVI wieku. Inne nazwy to: „Sącieszka”, „Siensiaszka”, „Sączawka”. Znaczenie nazwy uczeni rosyjscy – Karamzin, Barsow, Arcybaszew oraz polscy – Wojciechowski i Stanisław Cercha interpretowali jako „granica”, później S. Cercha opierając się na wyjaśnieniach Rostafińskiego uznał, że słowo „Sąciask” ma w języku staropolskim znaczenie przymiotnikowe i oznacza „przygraniczny”, „sąsiadujący”.

W latach 1520 – 1530 Sąsiadka należała do Jana Tarnowskiego, po czym odkupił ją Jan Sarnicki, burgrabia turobiński, znany m. in. z tego, że w pobliskim Mokrymlipiu założył zbór kalwiński.

Przed rokiem 1605 wieś należała do Jana Zaporskiego, od którego odkupił ją ordynat Jan Zamoyski i włączył do dóbr Ordynacji Zamoyskiej.

W roku 1929 właścicielem znacznego areału ziemi (50 ha) w Sąsiadce był Stefan Czajkowski.

17 grudnia 1935 roku – odbyło się zebranie pokongresowe członków Stronnictwa Ludowego (Kongres Międzynarodówki Komunistycznej miał miejsce w dniach 25. VII – 25 . VIII. 1935 r. w Moskwie), na którym miejscowi i okoliczni ludowcy wyrazili swoje pełne poparcie dla Wincentego Witosa przebywającego po przewrocie majowym 1926 roku na emigracji. Jeden z uczestników zebrania (nieznane jest jego nazwisko) powiedział wprost „aby wyjść na granicę polsko – czechosłowacką i na rękach przynieść Witosa do Polski.

Członkami Stronnictwa Ludowego (rok 1935) m. in. byli Władysław Wyłupek i jego bracia oraz Jan Zych. Wg. zachowanych źródeł ( Archiwum Państwowe w Lublinie, Urząd Wojewódzki Lubelski 116, s. 523) należeli do aktywnych agitatorów namawiających miejscowych i okolicznych chłopów do wzięcia udziału w strajku chłopskim, który władze Stronnictwa Ludowego zamierzały zorganizować na terenie Zamojszczyzny w okresie 16 – 25 VIII 1937 roku.

W grudniu 1942 roku Jerzy Miller ps. „Vis” rozpoczął w Sąsiadce formowanie I Kadrowej Kompanii Batalionów Chłopskich.

W maju 1944 roku oddział Batalionów Chłopskich pod dowództwem „Wichra” (A. Sobonia) stoczył we wsi potyczkę z niemiecką żandarmerią.

Opracowała Regina Smoter Grzeszkiewicz, o na podst:

Z. Wartałowska, Gród Czerwieński Sutiejsk na pograniczu polsko – ruskim, Warszawa 1975.

Słownik Historii Polski, red. T. Łepkowski, Warszawa 1969.

J. Niedźwiedź, Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003.

J. Jachymek, A. Koprukowniak, J. Marszałek, Ruch Ludowy na Zamojszczyźnie, Warszawa 1980.

Wydarzenia historyczne wsi Sąsiadka od 7 wieku